Jak wybrać idealny kredens kuchenny wiejski do Twojego domu?
- Historyczny mebel z XV wieku
- Wykonany najczęściej z litego drewna (dąb, sosna, modrzew)
- Charakterystyczna dwuczęściowa konstrukcja
- Doskonały do przechowywania zastawy i akcesoriów kuchennych
- Idealny element stylizacji wnętrz w stylu rustykalnym
Kredens kuchenny wiejski to niezwykły mebel z bogatą historią, sięgającą XV wieku. Wywodzi się z prostej skrzyni służącej do przechowywania żywności, a nazwa pochodzi od łacińskiego słowa credo (wierzę), co związane było z przechowywaniem sprawdzonych, bezpiecznych potraw. Początkowo popularne we Włoszech i Francji, z czasem kredensy zdobyły uznanie w całej Europie, w tym w Polsce, gdzie stały się nieodłącznym elementem wiejskich domostw.
W tradycyjnej formie kredens wiejski składa się z dwóch części – dolnej komody z szufladami i szafkami oraz górnej nadstawki, często z przeszklonymi frontami (witryny). Taka konstrukcja zapewnia funkcjonalność, umożliwiając przechowywanie różnorodnych przedmiotów – od sztućców i obrusów w szufladach, po porcelanową zastawę i dekoracyjne naczynia eksponowane za szkłem. Charakterystyczna bryła sprawia, że kredens jest nie tylko praktycznym meblem, ale również ozdobą wnętrza.
Materiały i estetyka kredensów wiejskich
Kredensy wiejskie najczęściej wykonywane są z litego drewna – dębu, sosny lub modrzewiu. Wybór materiału wpływa zarówno na wygląd, jak i trwałość mebla. Dębowe kredensy cechują się największą solidnością i najczęściej mają jasny, chłodny beżowy kolor, czasem wpadający w szarość. Sosnowe kredensy są nieco lżejsze wizualnie, z cieplejszym odcieniem drewna, co nadaje im przytulny charakter. Modrzewiowe egzemplarze wyróżniają się efektownym usłojeniem, ale są zazwyczaj najdroższe.
Estetyka kredensów wiejskich często nawiązuje do stylu rustykalnego, z charakterystycznymi detalami jak rzeźbienia, frezowania i metalowe, stylizowane uchwyty. Współczesne kredensy wiejskie mogą być wykończone na różne sposoby – od naturalnego wosku podkreślającego strukturę drewna, przez bejcowanie, po malowanie farbą w jasnych kolorach (najczęściej biel lub ecru) z efektem przecierania, który nadaje meblom postarzany wygląd.
W ostatnich latach obserwujemy renesans zainteresowania kredensami kuchennymi, które doskonale wpisują się w modne style wnętrzarskie – od rustykalnego i prowansalskiego, przez skandynawski, po country i vintage. Dzięki połączeniu funkcjonalności z niepowtarzalnym charakterem, kredensy stają się centralnym punktem nie tylko kuchni, ale również jadalń czy salonów w domach ceniących tradycję i naturalną estetykę.
Nowoczesne zastosowania tradycyjnego mebla
Współczesne kredensy wiejskie doskonale łączą tradycyjną formę z funkcjonalnością odpowiadającą dzisiejszym potrzebom. Stanowią one praktyczne rozwiązanie problemu przechowywania w kuchni, oferując mnóstwo miejsca na zastawę stołową, sztućce, obrusy czy akcesoria kuchenne. Przeszklone witryny górnej części kredensu idealnie nadają się do eksponowania kolekcji porcelany, ozdobnych kieliszków czy rodzinnych pamiątek.
Kredens może pełnić również funkcję małej spiżarni, szczególnie w mniejszych mieszkaniach, gdzie każda przestrzeń musi być maksymalnie wykorzystana. W dolnych szafkach można przechowywać zapasy żywności, słoiki z przetworami czy rzadziej używane sprzęty kuchenne. Blat między dolną a górną częścią często służy jako dodatkowa powierzchnia robocza lub miejsce do przygotowania posiłków.
W nowoczesnych aranżacjach kredens wiejski może stanowić punkt centralny kuchni, wprowadzając do niej element nostalgii i ciepła. Coraz częściej projektanci wnętrz zestawiają klasyczne kredensy z nowoczesnymi elementami wyposażenia, tworząc eklektyczne przestrzenie łączące przeszłość z teraźniejszością. Taki kontrast nadaje wnętrzom oryginalny i niepowtarzalny charakter, jednocześnie zapewniając funkcjonalność odpowiadającą współczesnym wymaganiom.
FAQ:
- Pytanie: Jaka jest historia kredensu kuchennego?
Odpowiedź: Kredens wywodzi się z XV wieku, początkowo jako skrzynia do przechowywania sprawdzonej żywności. Nazwa pochodzi od łacińskiego „credo” (wierzę). W formie zbliżonej do dzisiejszej pojawił się we Włoszech w okresie renesansu jako „credenzone”. - Pytanie: Z jakiego drewna najlepiej wybrać kredens wiejski?
Odpowiedź: Najtrwalsze są kredensy dębowe, które mają jasny, chłodny odcień. Kredensy sosnowe są lżejsze i mają cieplejszy kolor, przez co dobrze komponują się w przytulnych wnętrzach. Modrzewiowe kredensy są najbardziej efektowne, ale zazwyczaj najdroższe. - Pytanie: Jak wygląda tradycyjny kredens wiejski?
Odpowiedź: Klasyczny kredens wiejski składa się z dwóch części – dolnej w formie komody z szufladami i szafkami oraz górnej nadstawki, często przeszklonej (witryny). Typowe wymiary to około 180-200 cm szerokości, 45-50 cm głębokości i 190-220 cm wysokości. - Pytanie: Jak odnowić stary kredens kuchenny?
Odpowiedź: Renowacja kredensu obejmuje heblowanie w celu usunięcia rys, naprawę uszkodzeń, wymianę zawiasów i uchwytów, impregnację drewna oraz malowanie. Można zastosować farbę do drewna w dwóch warstwach, a dla efektu postarzenia wykonać przecierki, odsłaniające naturalną strukturę drewna. - Pytanie: Do jakich stylów wnętrzarskich pasuje kredens wiejski?
Odpowiedź: Kredens wiejski doskonale komponuje się z wnętrzami w stylu rustykalnym, prowansalskim, skandynawskim, country oraz vintage. Może stanowić również ciekawy kontrapunkt w nowoczesnych, minimalistycznych przestrzeniach, wprowadzając do nich element ciepła i historii.
Rodzaj drewna | Charakterystyka | Przedział cenowy | Trwałość |
---|---|---|---|
Dąb | Ciężki, jasny beżowo-szary kolor, wyraźne usłojenie | 3500-5000 zł | Bardzo wysoka |
Sosna | Lżejszy, ciepły odcień, miękkie drewno | 2500-4000 zł | Średnia |
Modrzew | Efektowne usłojenie, odporny na wilgoć | 4000-6000 zł | Wysoka |
Świerk | Jasny kolor, mniej wyraźne usłojenie | 2000-3500 zł | Niska do średniej |
ŹRÓDŁO:
- [1]https://woodenparadise.pl/kredens-rustykalny.html[1]
- [2]https://meblo-wosk.pl/kredens-czyli-wieznosc-ukazujaca-w-czasie/[2]
- [3]http://krainameblidrewnianych.pl/kredens_wiejski-106938-z.html[3]
Historia kredensu wiejskiego – jak ten charakterystyczny mebel ewoluował przez wieki?
Kredens ma znacznie dłuższą historię niż mogłoby się wydawać. Jego początki sięgają wczesnego średniowiecza, kiedy to we Francji i Włoszech zaczęły pojawiać się pierwsze meble tego typu. Najbardziej pierwotna forma kredensu to prosta skrzynia służąca do przechowywania sprawdzonej żywności i cennych przedmiotów. Od połowy XV stulecia we Francji kredensy zaczęły zdobić ludzkie mieszkania, stopniowo przekształcając się z prostych skrzyń w bardziej złożone konstrukcje. Szczególnie interesujący jest fakt, że w formie okazalszej i zdobnej kredens pojawił się w meblarstwie włoskim w szczytowym okresie renesansu, około 1500 roku, pod nazwą credenzone.
Etymologia nazwy „kredens” ma fascynujące korzenie – wywodzi się od łacińskiego słowa „credo” oznaczającego „wierzę”. Nawiązuje to do pierwotnej funkcji mebla, w którym przechowywano potrawy sprawdzone jako nie zatrute – „uwierzytelnione”. W średniowieczu, kiedy zagrożenie otruciem było realnym niebezpieczeństwem dla możnych, taka funkcja mebla miała kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa.
Z biegiem czasu kredens ewoluował, przybierając różnorodne formy w zależności od epoki i regionu. We Włoszech był to credenzone – mebel pośredni między skrzynią a szafą, we Francji popularnością cieszył się dressoir oraz buffet, a w Anglii występował pod nazwą cupboard w okresie gotyku i side table w epoce klasycyzmu. Pierwotnie kredens miał formę szerokiej, niskiej szafki zamykanej z przodu dwoma drzwiami, nad którymi znajdowały się szuflady. Na wierzchu wystawiano przy szczególnych okazjach dzbany, misy, puchary i inne bogate naczynia stołowe. Z czasem bryła mebla ulegała podwyższeniu i powiększeniu, by ostatecznie przybrać formę dwuczęściową, jaką znamy dzisiaj.
W XVII wieku kredens pełnił już głównie funkcję praktyczną – służył do przechowywania zastawy kuchennej, rzadziej obrusów i prasowanych serwet. Często zdobiony był dekoracją rzeźbiarską o motywach architektonicznych, takimi jak fryzy czy pilastry, a jego front ozdabiały eleganckie metalowe uchwyty.
Od dworskiego splendoru do wiejskiej prostoty
Kredens przez długi czas pozostawał symbolem statusu społecznego. Szczególnie interesujący był zwyczaj wystawiania wysokopiętrowego kredensu przed dom w Boże Ciało, nie tylko dla ekspozycji wizualnej, ale przede wszystkim po to, by zademonstrować znajdujące się w nim srebra. W Polsce od momentu przechowywania w kredensie sreber rodowych nazywano go „domowym srebrnikiem”. Co fascynujące, ilość półek znajdujących się w tym meblu świadczyła o pozycji społecznej gospodarza – im więcej półek, tym wyższy status właściciela.
Dopiero w XIX wieku kredens na dobre zadomowił się w wiejskich domach Polski, przyjmując nieco prostszą formę, jednak zachowując swój charakterystyczny dwuczęściowy układ. Wiejski kredens był już mniej zdobny i bardziej praktyczny, dostosowany do potrzeb gospodarstwa wiejskiego. Najczęściej wykonywany był z drewna sosnowego lub świerkowego, a jego proste linie i funkcjonalność odpowiadały prozaicznym potrzebom wiejskiego życia. W dolnej części przechowywano kuchenne tekstylia, naczynia i sztućce, natomiast górna część służyła do eksponowania cenniejszych elementów zastawy.
Kredens w polskiej tradycji
W polskiej tradycji kredens znany był już w średniowieczu, choć początkowo nazywano go różnorako: szafą, szafą z kratą, serwisem, szafą kredensową lub szafą kuchenną. Sama nazwa „kredens” pojawia się w Polsce dopiero w pierwszej połowie XVIII wieku, by w XIX stuleciu rozpowszechnić się również na wsi, gdzie zyskał lokalne nazwy takie jak polica, maryjka czy szelbąg-szafamia. Wraz z ewolucją kredensu zmieniała się także jego funkcja społeczna – z mebla ekskluzywnego stał się praktycznym elementem wyposażenia kuchni.
W polskich domach wiejskich kredens szybko stał się centralnym punktem kuchni, swoistym sercem domu, gdzie przechowywano nie tylko kuchenną zastawę, ale także rodzinne pamiątki czy dokumenty. Jego charakterystyczna konstrukcja z szufladami, półkami i przeszklonymi witrynami czyniła go niezwykle praktycznym meblem, który jednocześnie nadawał wnętrzu przytulny, domowy charakter.
- Kredensy małopolskie często były bogato zdobione kolorowymi malunkami w ludowe motywy kwiatowe
- W regionie Kaszub kredensy charakteryzowały się ciekawymi zdobieniami wykonanymi techniką malowania wzorów przy użyciu szablonów
- Na Podhalu kredensy wyróżniały się masywną konstrukcją i bogatymi rzeźbieniami nawiązującymi do górskich motywów
- Kredensy kolbuszowskie z XVIII-XIX wieku były szczególnie duże i bogato wysadzane, stanowiąc chlubę wielu polskich domów
Z czego wykonuje się kredensy kuchenne wiejskie? Drewno sosnowe, wykończenia woskowane i ręczne zdobienia
Kredensy kuchenne wiejskie są symbolem tradycji i rzemieślniczego kunsztu. Tradycyjnie wykonywane z naturalnych materiałów, doskonale łączą funkcjonalność z estetycznym wyglądem, który z powodzeniem przetrwał próbę czasu. Wśród różnych rodzajów drewna wykorzystywanych do ich produkcji, szczególne miejsce zajmuje drewno sosnowe, które jest jednym z najpopularniejszych surowców do tworzenia tych klasycznych mebli kuchennych.
Dlaczego sosna jest tak chętnie wybierana? Drewno sosnowe wyróżnia się wieloma zaletami, które sprawiają, że jest idealne do kredensów wiejskich. Jest materiałem lekkim, a jednocześnie wytrzymałym, co ułatwia transport i montaż mebla o sporych gabarytach. Charakteryzuje się wysoką sprężystością i elastycznością, dzięki czemu dobrze się z nim pracuje podczas procesu produkcji. Co więcej, kredensy z drewna sosnowego mają cieplejszy, przytulny odcień, który nadaje wnętrzom bardziej domowy charakter.
Zalety i właściwości drewna sosnowego w kredensach wiejskich
Drewno sosnowe wykorzystywane w kredensach kuchennych cechuje się szeregiem unikalnych właściwości. Wyróżnia się jasną, blado-żółtą kolorystyką, która nawet po intensywnym olejowaniu nigdy nie przybiera zbyt ciemnego wyglądu. Usłojenie jest delikatne, ale zawsze występuje miarowo, a doskonała ekspozycja sęków nadaje każdemu kredensowi niepowtarzalny charakter.
Do najważniejszych zalet drewna sosnowego w kontekście kredensów kuchennych należą:
- Naturalne właściwości higroskopijne – absorbuje nadmiar wilgoci z powietrza
- Relatywnie niska cena w porównaniu do innych gatunków drewna
- Ciekawa, łagodna kolorystyka doskonale pasująca do wiejskich wnętrz
- Możliwość łatwej obróbki i formowania
Kredensy sosnowe są nieco lżejsze wizualnie, z cieplejszym odcieniem drewna, co nadaje im przytulny charakter idealny do kuchni urządzonych w stylu rustykalnym. W praktyce przekłada się to na mebel, który nie tylko funkcjonalnie spełnia swoje zadanie, ale również stanowi estetyczny element wystroju wnętrza.
Wykończenia woskowane – naturalna ochrona i szlachetny wygląd
Tradycyjnie kredensy kuchenne wiejskie wykańczane są woskiem, co stanowi naturalne zabezpieczenie drewna znane od setek lat. Woskowanie mebli to nie tylko sposób na ich konserwację, ale również metoda nadania powierzchniom drewnianym wyjątkowego, szlachetnego charakteru i wyglądu. Najczęściej stosuje się wosk pszczeli, który tworzy ochronną warstwę podkreślającą naturalną strukturę drewnianego kredensu.
Powierzchnia mebli woskowanych jest jedwabiście gładka i przyjemnie pachnie, co stanowi dodatkowy walor użytkowy. Wosk chroni drewno przed nasiąkaniem wody, jednocześnie podkreślając naturalną strukturę słojów. Co warte podkreślenia, wosk będący produktem naturalnym, wykazuje właściwości antystatyczne, dzięki czemu na powierzchni kredensu rzadziej osadza się kurz. Odnowienie takiej powierzchni nie wymaga cyklinowania, a jedynie ponownej aplikacji warstwy wosku.
Ręczne zdobienia jako element tradycji i kunsztu
Wyjątkowym aspektem kredensów kuchennych wiejskich są ręczne zdobienia, które nadają im unikatowy charakter i podkreślają rzemieślniczy kunszt wykonania. Ręcznie wykonywane elementy dekoracyjne to gwarancja dbałości o szczegóły i idealne odwzorowanie najdrobniejszych detali. Tradycyjne techniki zdobnicze obejmują rzeźbienia, frezowania oraz metalowe, stylizowane uchwyty.
Wśród popularnych technik zdobienia kredensów wiejskich wyróżnić można:
- Inkrustacje (intarsje) – zdobienie powierzchni mebla poprzez wstawianie kawałków różnych materiałów
- Rzeźbienia w drewnie – najczęściej motywy roślinne lub geometryczne
- Metaloplastykę – kute i gięte ozdoby metalowe
- Frezowane fronty – z ażurową plecionką lub przeszkleniami
W kredensach kuchennych wiejskich szczególnie istotną rolę odgrywają uchwyty do szafek, które często przypominają miniaturowe dzieła sztuki. Pięknie prezentują się połączenia z porcelanowymi gałkami, kutymi rączkami czy uchwytami wykończonymi w kolorze patynowanego mosiądzu, nadające całości autentyczny, wiejski charakter.
Jak funkcjonalnie wykorzystać kredens wiejski w nowoczesnej kuchni?
Kredens wiejski może być prawdziwym skarbem w nowoczesnej kuchni, łącząc w sobie urok tradycji z praktycznością, której oczekujemy od współczesnych mebli. Odpowiednio zaaranżowany kredens nie tylko dodaje charakteru wnętrzu, ale przede wszystkim pomaga w organizacji przestrzeni, oferując dodatkowe miejsce do przechowywania i ekspozycji. Zastanawiasz się, jak wykorzystać ten klasyczny mebel w sposób, który będzie odpowiadał współczesnym potrzebom? Oto kilka sprawdzonych pomysłów!
W erze minimalistycznych, gładkich frontów i ukrytych schowków, kredens wiejski wprowadza do kuchni element nostalgii i ciepła, jednocześnie spełniając praktyczne funkcje. Zamiast rezygnować z tradycji na rzecz nowoczesności, warto pomyśleć o kreatywnym połączeniu obu stylów. Kredens może stanowić ciekawy kontrapunkt dla nowoczesnej zabudowy kuchennej, tworząc wnętrze z charakterem.
Przechowywanie i organizacja przestrzeni
Nowoczesna kuchnia to przede wszystkim dobrze zorganizowana przestrzeń. Kredens wiejski dzięki swojej dwuczęściowej konstrukcji oferuje różnorodne możliwości przechowywania. W dolnej części z szufladami warto zorganizować miejsce na rzadziej używane sprzęty kuchenne, zapasowe naczynia czy tekstylia.
Górna część kredensu z przeszklonymi drzwiczkami doskonale sprawdzi się jako:
- Miejsce ekspozycji kolekcji porcelany lub stylowych szklanek
- Podręczna biblioteczka z książkami kucharskimi zawsze w zasięgu ręki
- Gablota na rodzinne pamiątki dodające wnętrzu osobisty charakter
- Przestrzeń na dekoracyjne słoiki z przyprawami czy herbatami
Wnętrze szafek można zmodernizować, dodając organizery, przegródki czy specjalne wkłady, które ułatwią utrzymanie porządku. To prosty sposób na adaptację tradycyjnego mebla do współczesnych potrzeb.
Kreatywne metamorfozy i multifunkcjonalność
Aby kredens idealnie wpasował się w nowoczesną kuchnię, warto rozważyć jego twórczą metamorfozę. Odświeżenie mebla poprzez malowanie frontów na modny kolor – głęboki granat, zieleń butelkową czy nawet czerń – nada mu współczesny wygląd bez utraty rustykalnego charakteru. Ciekawym rozwiązaniem jest też kontrastowe zestawienie kolorów – ciemna dolna część i jasna górna, lub na odwrót.
Funkcjonalność kredensu można zwiększyć, wprowadzając nowoczesne elementy:
- Podświetlenie LED półek dodające klimatu i ułatwiające korzystanie z kredensu
- Przemyślane haczyki na ściance bocznej na podręczne akcesoria
- Montaż gniazdek elektrycznych w centralnej części dla małego AGD
- Wsporniki pozwalające wysunąć dodatkowy blat roboczy w razie potrzeby
Przestrzeń między dolną a górną częścią kredensu to idealne miejsce na niewielką stację kawową czy barek do przygotowywania napojów. W małej kuchni taki wielofunkcyjny mebel jest na wagę złota!
Kredens jako element podziału przestrzeni
W nowoczesnych wnętrzach typu open space kredens może pełnić funkcję eleganckiej granicy między kuchnią a jadalnią czy salonem. Ustawiony prostopadle do ściany staje się naturalnym łącznikiem między strefami, jednocześnie oferując przestrzeń do przechowywania przedmiotów potrzebnych w obu pomieszczeniach.
Warto pamiętać, że kredens nie musi być wykorzystywany wyłącznie zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. W dzisiejszych czasach zacierają się granice między funkcjami poszczególnych mebli, a kreatywne podejście pozwala odkryć nowe zastosowania. Kredens może równie dobrze służyć jako wyspa kuchenna, stanowisko do pracy czy nawet miejsce do ekspozycji roślin doniczkowych, które ożywią wnętrze.
Niezależnie od tego, jak zdecydujesz się wykorzystać kredens w swojej kuchni, pamiętaj, że najważniejsza jest harmonia między funkcjonalnością a estetyką. Ten tradycyjny mebel ma ogromny potencjał, by stać się prawdziwą ozdobą i praktycznym elementem nowoczesnej przestrzeni kuchennej.
Kredens wiejski w różnych stylach wnętrz – od prowansalskiego po skandynawski
Kredens wiejski doskonale odnajduje się w różnych stylach aranżacji wnętrz. Jego uniwersalność sprawia, że świetnie komponuje się zarówno z klasyką, jak i nowoczesnością. Każdy styl wnętrzarski nadaje temu meblowi nieco inny charakter. Od romantycznego prowansalu, przez minimalistyczny skandynawski, po przytulny country – kredens wiejski potrafi dostosować się do różnych estetyk.
Kredens kuchenny wiejski stanowi idealny pomost między tradycją a nowoczesnością. Jest meblem, który łączy funkcjonalność z dekoracyjnością.
Kredens prowansalski – romantyczny urok francuskiej wsi
Styl prowansalski to esencja romantycznego, wiejskiego uroku południowej Francji. Kredensy w tym stylu najczęściej malowane są na biało lub inne jasne kolory, a ich powierzchnia często jest celowo postarzana techniką shabby chic. Charakterystycznym elementem są delikatne zdobienia i stylizowane uchwyty.
W prowansalskim stylu kredens często staje się centralnym punktem kuchni, wprowadzając ciepło i przytulność. Jego cechy to:
- Patynowane wykończenia imitujące naturalne zużycie
- Przeszklone witryny z delikatnymi szprosami
- Ceramiczne lub porcelanowe gałki
- Jasna kolorystyka
Skandynawska prostota – kredens w północnym wydaniu
Skandynawski styl wnętrzarski zdobył popularność dzięki funkcjonalności i prostocie. Kredensy w stylu skandynawskim charakteryzują się minimalistyczną formą i jasną kolorystyką. Dominują biele, szarości i naturalne odcienie drewna.
W przeciwieństwie do bogato zdobionych kredensów prowansalskich, skandynawskie egzemplarze stawiają na oszczędność formy. Ich główne cechy to:
- Proste, geometryczne bryły bez zbędnych zdobień
- Jasne kolory – biel, szarość, czasem ciemnozielone akcenty
- Smukłe, często metalowe nóżki
- Minimalistyczne uchwyty
Rustykalny charakter – kredens w stylu country
Kredens rustykalny wyróżnia się solidną konstrukcją i naturalnymi materiałami. Meble w tym stylu często wykonane są z litego drewna w ciepłych odcieniach, z widocznym usłojeniem.
Charakterystyczne cechy kredensów country to:
- Masywna konstrukcja
- Naturalne wykończenie – woskowane lub olejowane
- Widoczne ślady ręcznej obróbki
- Kute, metalowe okucia i uchwyty
Rustykalny kredens wprowadza do wnętrza przytulność, nawiązując do tradycyjnego, wiejskiego stylu życia.
Niezależnie od wybranego stylu, kredens wiejski zawsze łączy tradycję z funkcjonalnością. Wybierając konkretny model, warto kierować się nie tylko modą, ale przede wszystkim charakterem całego wnętrza i osobistymi upodobaniami. Ten ponadczasowy mebel, dzięki swojej wszechstronności, z pewnością pozostanie ważnym elementem wyposażenia domu jeszcze przez wiele lat.
Opublikuj komentarz